Jak leczyć przeziębienie? Użyteczne sposoby

O przeziębienie nie jest trudno. Wystarczy spadek odporności i przebywanie w pobliżu osób chorych, aby pojawiły się nieprzyjemne objawy. Choroba zwykle ma łagodny przebieg i nie wymaga konsultacji lekarskiej. Zobacz, jak leczyć przeziębienie.

Przeziębienie jest zapaleniem błony śluzowej górnych dróg oddechowych, czyli gardła i nosa o podłożu wirusowym [1]. Do tej pory poznano kilkaset drobnoustrojów, które mogą je wywołać. Wśród nich są m.in. rinowirusy (najczęstsza przyczyna przeziębienia), enterowirusy, adenowirusy, enterowirusy oraz wirusy paragrypy [2]. Patogeny przenoszą się drogą powietrzno-kropelkową podczas kichania lub kaszlu oraz przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną – również wtedy, gdy nie ma ona żadnych objawów [1]. Infekcja może pojawić się nawet kilka razy w roku [3]. Wiedza dotycząca tego, jak leczyć przeziębienie, pozwala złagodzić nieprzyjemne dolegliwości, a tym samym poprawić samopoczucie osoby chorej.

Jak rozpoznać przeziębienie?

Przeziębienie można rozpoznać na podstawie objawów, do których najczęściej zalicza się:

• podwyższoną temperaturę ciała,
• kichanie [1],
• zmęczenie i osłabienie,
• ogólne złe samopoczucie i uczucie rozbicia,
• ból głowy,
• ból gardła [3],
• upośledzenie węchu i smaku,
• zatkany nos,
• katar,
• chrypkę,
• kaszel [4].

Charakterystyczne dla przeziębienia jest stopniowe narastanie objawów. Oznacza to, że w pierwszej kolejności pojawia się zwykle zmęczenie i katar, a po kilku dniach dochodzą do tego pozostałe objawy. Jest to jedna z cech, która pozwala na odróżnienie przeziębienia od grypy lub infekcji bakteryjnej [1]. Grypa bądź infekcja bakteryjna rozwijają się bardzo gwałtownie.

Jak leczyć przeziębienie przy pomocy leków?

Jedną z możliwości leczenia przeziębienia jest sięgnięcie po środki farmakologiczne. Trzeba pamiętać, aby przed ich użyciem zapoznać się z informacjami zawartymi w ulotce dołączonej do opakowania. Dotyczą one wskazań, przeciwwskazań i właściwego dawkowania.

Do stosowania przy bólu głowy i podwyższonej temperaturze ciała przeznaczone są między innymi produkty zawierające paracetamol. Jego działanie polega na blokowaniu syntezy prostaglandyn, w wyniku, czego dochodzi do podwyższenia progu bólowego oraz do działania przeciwgorączkowego.  Należy stosować go doraźnie – to znaczy tylko w momencie wystąpienia objawów [4]. Paracetamol nie działa przeciwzaplanie.

Jest on jednym ze składników preparatów złożonych, które są przeznaczone do stosowania w przypadku przeziębienia lub grypy [1]. Często występuje on w towarzystwie witaminy C czy substancji udrażniających nos np. fenylefryna, pseudofedryna, które zmniejszą obrzęk i przekrwienie błon śluzowych [5].

Na katar i niedrożność nosa można zastosować jeszcze preparaty, które zawierają:

• oksymetazolinę,
• ksylometazolinę [6],
• nafazolinę,
• izotoniczny roztwór soli morskiej [4].

Mają one postać kropli lub aerozoli [6]. Na katar dobrze działają także roztwory soli fizjologicznej (0,9% NaCl) [1].

Przeziębieniu może towarzyszyć również kaszel. Niekiedy jest on bardzo uporczywy, a przez to przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu. Dostępne na rynku preparaty na kaszel mają postać tabletek lub syropów. Zawarte w nich substancje czynne to m.in.: acetylocysteina, chlorowodorek ambroksolu, bromheksyna, lewodropropizyna, kodeina [4].

Domowe sposoby na przeziębienie

Warto także wiedzieć, jak leczyć przeziębienie domowymi sposobami, opartymi na  naturalnych składnikach. Na rynku dostępne są gotowe preparaty ziołowe. Można je także zrobić samodzielnie.

Zioła i rośliny, które znajdują zastosowanie w leczeniu przeziębienia to:

• prawoślaz lekarski – wykazuje działanie przeciwkaszlowe i nawilża błony śluzowe [6],
• lipa – wykazuje działanie przeciwkaszlowe i napotne [7],
• czarny bez – wykazuje działanie napotne [8], wykrztuśne i immunomodulacyjne [6],
• owoc dzikiej róży – jest bogaty w witaminy i stymuluje układ odpornościowy [6],
• pelargonia afrykańska – wykazuje działanie przeciwkaszlowe [6],
• kora wierzby – wykazuje działanie przeciwgorączkowe i przeciwbólowe [4],
• szałwia – ma działanie przeciwzapalne [4].

Jak leczyć przeziębienie przy pomocy ziół? Należy sporządzić z nich napary, które następnie można użyć do płukania gardła lub wypić. Do napoju można dodać również inne składniki, które wykazują korzystny wpływ na organizm w czasie infekcji. Są to:

• miód – wykazuje działanie napotne, przeciwkaszlowe i antyoksydacyjne [9],
• propolis – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i immunostymulujące [10],
• czosnek – ma właściwości przeciwbakteryjne i obniża poziom prostaglandyn [11].

Jak jeszcze pomóc osobie przeziębionej?

Osobie przeziębionej należy zapewnić warunki do odpoczynku i odpowiednią ilość snu. Pomieszczenie, w którym przebywa, powinno być wywietrzone, a powietrze odpowiednio nawilżone. Trzeba zadbać o jej komfort termiczny oraz pamiętać o nawodnieniu organizmu (częste picie małych ilości wody). Warto zwrócić uwagę na to, by chory regularnie oczyszczał drogi oddechowe z zalegającej w nich wydzieliny [6].

Jak długo trwa przeziębienie?

Przeziębienie trwa kilka dni. Najczęściej można spotkać się z informacją, że jest to 7–10 dni [2], przy czym największe nasilenie objawów trwa maksymalnie 3 doby [1]. Zdarza się, że niektóre dolegliwości (zwłaszcza kaszel) utrzymują się jeszcze przez kilka tygodni po wyleczeniu [6].

Czas trwania przeziębienia zależy w głównej mierze od tego, jak układ odpornościowy radzi sobie z drobnoustrojami i ogólnego stanu organizmu (u osób chorych przewlekle lub palących papierosy przeziębienie może trwać dłużej [6]). Wpływ na długość infekcji mogą mieć także podjęte działania terapeutyczne.

Kiedy trzeba udać się do lekarza?

Najczęściej infekcja ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni [6]. Są jednak sytuacje, w których pomoc medyczna okazuje się niezbędna.

Do lekarza trzeba zgłosić się, gdy:

• objawy przeziębienia nie ustępują lub nasilają się, pomimo zastosowanego leczenia
• samopoczucie ulega nagłemu pogorszeniu,
• pojawiają się wymioty, biegunka lub duszność,
• pojawia się wysoka gorączka.

U niektórych osób (około 2% wszystkich przypadków) infekcja wirusowa przechodzi w infekcję bakteryjną [6]. Proces zapalny może objąć zatoki przynosowe, ucho, oskrzela, a nawet płuca [4]. W takiej sytuacji konieczne jest wdrożenie specjalistycznej terapii pod okiem lekarza.

Czy przeziębienia można uniknąć?

Przeziębienie jest chorobą, przed którą można się chronić. Do zakażenia najczęściej dochodzi w dużych skupiskach osób (zwłaszcza przedszkola, szkoły, zakłady pracy) [1]. Dlatego podczas przebywania w miejscach publicznych trzeba stosować się do zasad higieny. Chodzi przede wszystkim o częste mycie lub dezynfekowanie rąk, a także unikanie dotykania dłońmi twarzy [12]. Konieczne jest dbanie o swój układ odpornościowy, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną, ubiór adekwatny do pogody.

Dobrze jest chronić nie tylko siebie, ale także innych. Dlatego podczas kaszlu i kichania trzeba zasłaniać usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką higieniczną, która po użyciu należy od razu wyrzucić do kosza na śmieci. Po zaobserwowaniu u siebie objawów przeziębienia należy odizolować się od innych, aby nie doszło do przeniesienia wirusów na zdrowe osoby [12].

Źródła:

1. A. Nowicka-Zuchowska, A. Zuchowski, Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci, Lek w Polsce, 2019, t. 29, nr 11/12, s. 23-27.
2. R. Eccles, Understanding the symptoms of the common cold and influenza, The Lancet Infectious Diseases, 2005 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7185637/  (dostęp: 19.02.2021).
3. B. Arrol, Common cold https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2907967/ (dostęp: 19.02.2021).
4. M. Mańka, Substancje lecznicze stosowane w przeziębieniu, Lek w Polsce, 2014, t. 23, nr 7-8, s. 21-34.
5. Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Febrisan, (750 mg + 60 mg + 10 mg)/5 g, proszek musujący https://febrisan.pl/download/Febrisan.pdf (dostęp: 19.02.2021).
6. M. Rygalski, E. Zawisza, Postępowanie terapeutyczne w przeziębieniu, Lek w Polsce, 2015, t. 25, nr 9, s. 16-26.
7. J. Krajewska, Właściwości lecznicze kwiatostanów lipy, Lek w Polsce, 2014, t. 24, nr 10, s. 41–45.
8. M. Zielińska-Pisklak, Ł. Szeleszczuk, A. Młodzianka, Bez czarny (Sambucus nigra) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie, Lek w Polsce, 2013, t. 23, nr 6–7, s. 1–4.
9. M. Bąkowska, K. Janda, Właściwości zdrowotne wybranych miodów, Pomeranian Journal of Life Sciences, 2018, t. 64, nr 3, s. 147-151.
10. Ł. Szeleszczuk, M. Zielińska-Pisklak, P. Goś, Propolis - panaceum prosto z ula, Lek w Polsce, 2013, t. 23, nr 6-7, s. 32-39.
11. M. Matysiak, K. Gaweł-Bęben, K. Rybczyńska, J. Gmiński, S. Surma, Porównanie wybranych właściwości biologicznych czosnku, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2015, nr 2, s. 160–169.
12. S. Kałucka, Grypa – etiologia, epidemiologia, prewencja i leczenie w 2020 roku, Geriatria, 2020, nr 14, s. 107-117.