O przeziębienie nie jest trudno. Patogeny, które są odpowiedzialne za infekcję, przenoszą się przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub dotknięcie zainfekowanego przedmiotu i przeniesienie wirusa w okolicę nosa lub ust. Ponadto drobnoustroje zdolne do zakażenia mogą także ulegać transmisji drogą kropelkową i powietrzną, podczas kichania lub kaszlu [1]. Na zarażenie są szczególnie narażone osoby, które przebywają w dużych skupiskach ludzi. Bardzo często źródłem zakażenia są dzieci, które uczęszczają do żłobka, przedszkola lub szkoły [2].
Czym jest przeziębienie i jakie są jego objawy?
Przeziębienie to określenie na zapalenie błony śluzowej górnych dróg oddechowych: nosa, zatok przynosowych i gardła. Jego przyczyną jest infekcja wirusowa. Do tej pory udało się odkryć ponad 200 patogenów, które są za nią odpowiedzialne. Najczęściej są to rinowirusy, adenowirusy, enterowirusy, wirusy paragrypy [3]. Przenoszą się one przez bezpośredni kontakt lub drogą powietrzną i kropelkową.
Na przeziębienie można zachorować nawet kilka razy w roku. Najwięcej przypadków odnotowuje się jednak w okresie jesienno-zimowym. Jest to związane z kilkoma czynnikami. Wśród nich największe znaczenie mają: spadek odporności, dieta uboższa w świeże warzywa i owoce, niska temperatura, wysoka wilgotność powietrza, a także przebywanie przez większość dnia w ogrzewanych, zamkniętych i słabo wentylowanych pomieszczeniach [2].
Przeziębienie zazwyczaj trwa około 7-10 dni [3]. Jego objawy nasilają się stopniowo, co jest jednym z czynników, które pozwalają odróżnić je od grypy. Do najczęściej zgłaszanych symptomów zalicza się: katar, uczucie zatkanego nosa, ból gardła, chrypka oraz stan podgorączkowy. Osoba chora może czuć się zmęczona i osłabiona. Dolegliwości mogą być uciążliwe i utrudniać codzienną aktywność [2]. Dlatego warto wiedzieć, jak wyleczyć przeziębienie.
Jak wyleczyć przeziębienie?
Wiele osób chce wiedzieć, jak wyleczyć przeziębienie. W większości przypadków terapia ma na celu jedynie złagodzenie nieprzyjemnych dolegliwości.
Leczenie przeziębienia polega na stosowaniu preparatów o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Chorzy mogą, więc sięgnąć np. po paracetamol, który jest dostępny bez recepty. Dodatkowo zastosowanie znajdują:
- leki przeciwkaszlowe,
- preparaty zmniejszające ukrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa (na katar),
- leki rozrzedzających wydzielinę z dróg oddechowych,
- preparaty łagodzące ból gardła,
- preparaty immunomodulujące [2].
Pomocne mogą okazać się także inhalacje z soli fizjologicznej (0,9% NaCl). Pomagają one nawilżyć błonę śluzową górnych dróg oddechowych, a także rozrzedzić zalegającą w nich wydzielinę. Preparat ten jest dostępny w aptece bez recepty. Osobom chorym zalecany jest odpoczynek [2].
Przy przeziębieniu nie stosuje się antybiotyków. Preparaty te są skuteczne wyłącznie przy infekcjach bakteryjnych. Ich przyjmowanie bez potrzeby może dodatkowo osłabić organizm [4].
Jak skutecznie łagodzić objawy przeziębienia?
W przypadku przeziębienia możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe. Polega ono na łagodzeniu najbardziej uporczywych objawów choroby, np. kaszlu lub podwyższonej gorączki, a nie usuwaniu jej przyczyn. Zdecydowanie warto wdrożyć odpowiednie działania, aby przyspieszyć przebieg choroby, polepszyć samopoczucie, a także przeciwdziałać potencjalnym powikłaniom.
Katar
Katar to jeden z głównych objawów występujących zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Wyciek i niedrożność nosa zwykle pojawiają się zwykle jako pierwsze objawy przeziębienia. Aby udrożnić nos, zmniejszyć obrzęk błony śluzowej i poprawić oddychanie, można krótkotrwale stosować miejscowe leki udrażniające, np. w postaci sprayu. Oprócz tego mogą one łagodzić kaszel wywołany wydzieliną spływającą po tylnej stronie gardła[1].
Kaszel
Kaszel to kolejna dolegliwość często pojawiająca się przy przeziębieniu. Podobnie jak katar, u niektórych osób może się utrzymywać nawet po ustąpieniu innych symptomów choroby, nawet do 2-3 tygodni. Najczęściej pojawia się kaszel suchy, a więc bez odkrztuszania wydzieliny, ale może też przybrać charakter ostrego, czyli z odkrztuszaniem wydzieliny (najczęściej o odcieniu białym lub żółtym).
Uważa się jednak, że leki przeciwkaszlowe, których celem jest hamowanie odruchu kaszlu, wykazują stosunkowo niewielką skuteczność w łagodzeniu tego objawu przy przeziębieniu. Może być to jednak wskazane w przypadku, gdy w oskrzelach obecna jest trudna do odkrztuszenia wydzielina. Nie należy jednak stosować preparatów łączących, które wykazują działanie zarówno przeciwkaszlowe, jak i wykrztuśne.
Ból gardła
Ból gardła i chrypka to kolejny częsty objaw przeziębienia. Zwykle jednak mija po 1-2 dniach. W celu złagodzenia dolegliwości bólowych i nawilżenia błony śluzowej gardła można zastosować dostępne w aptekach pastylki lub tabletki do ssania.
Ból głowy
Ból głowy to jeden z pierwszych objawów przeziębienia. W celu jego złagodzenia można zastosować leki przeciwbólowe, np. z paracetamolem.
Obniżanie gorączki
Gorączka nie zawsze występuje przy przeziębieniu. Najczęściej mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym lub brakiem gorączki. Jeśli jednak się pojawia i utrzymuje przez dłuższy czas, można próbować ją obniżyć. Stosuje się wówczas odpowiednie leki przeciwgorączkowe. Ewentualnie można spróbować domowych sposobów na zbicie gorączki.
Lepsze samopoczucie przy przeziębieniu
Kolejna bardzo częsta dolegliwość podczas przeziębienia to obniżone samopoczucie. Kiedy boli głowa, gardło, mięśnie, pojawia się uporczywy katar lub kaszel, a dodatkowo gorączka i dreszcze, trudno o dobry nastrój. Aby nieco ulżyć sobie w chorobie, można zastosować kompleksowo działające preparaty przeciwko objawom przeziębienia i grypy, które zawierają w składzie paracetamol o działaniu przeciwbólowym, zapewniając działanie rozgrzewające.
Domowe sposoby na przeziębienie
Powszechnie znanych jest bardzo wiele naturalnych, tzw. domowych sposobów na przeziębienie. Mogą one pozytywnie wpłynąć na przebieg choroby i są całkowicie bezpieczne dla zdrowia, dlatego też zawsze warto je wypróbować.
Imbir
Imbir wykazuje działanie przeciwbólowe. Potwierdzono naukowo, że znajdują się w nim składniki, które swoimi właściwościami przypominają działanie leków przeciwzapalnych. Oprócz tego zawarty w nim gingerol wykazuje działanie antyoksydacyjne. Polecana jest gorąca herbata z imbirem lub syrop z imbiru.
Jeżówka purpurowa
Istnieje wiele preparatów na bazie jeżówki purpurowej. Do najlepiej znanych zaliczamy sok oraz syropy z tej rośliny. Dane naukowe potwierdzają, że wczesne jej zastosowanie może skrócić czas trwania choroby i zmniejszyć nasilenie objawów przeziębienia.
Czosnek
Czosnek zaliczany jest do tzw. naturalnych antybiotyków. Dane naukowe wskazują na możliwość jego korzystnego działania w zakresie łagodzenia objawów przeziębienia. Warto stosować go również profilaktycznie. Sprawdzi się jako przyprawa do rozmaitych dań czy sałatek,a także jako składnik syropów.
Miód
Miód to kolejny naturalny produkt, który często wykorzystywany jest do łagodzenia objawów przeziębienia. Wskazuje się, że picie małymi łykami ciepłego mleka z miodem może przynieść ulgę przy bólu gardła.
Naturalny sok malinowy
Sok malinowy, najlepiej domowej roboty, to jeden z najczęściej stosowanych domowych sposobów na przeziębienie. Owoce maliny od dawna wykorzystywane są jako środek napotny i przeciwgorączkowy. Co ciekawe, podobne właściwości wykazują liście tej rośliny. Uważa się, że jest to zasługa kwasu elagowego, który wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe.
Herbata lipowa
Herbata lipowa zalecana jest w stanach przeziębienia i grypy. Napary z kwiatostanów lipy wykazują działanie napotne i przeciwkaszlowe. To dobry sposób przede wszystkim na łagodzenie suchego kaszlu. Zwiększonemu wydzielaniu potu po spożyciu takiego naparu w oczywisty sposób towarzyszy obniżenie temperatury ciała, co z kolei jest podstawą obniżania gorączki. Oprócz tego uważa się, że inhalacje olejkiem lipowym zmniejszają przekrwienie śluzówki nosa i łagodzą podrażnienia gardła.
Czarny bez
Czarny bez to kolejna roślina, która może skutecznie wspomóc łagodzenie objawów przeziębienia. Może być wykorzystana do przygotowywania syropów, naparów, wywarów czy inhalacji.
Jak nie należy leczyć przeziębienia?
Jest bardzo wiele metod łagodzenia dolegliwości przy przeziębieniu, które niekiedy nadal są stosowane, chociaż coraz częściej wskazuje się na ich nieskuteczność czy nawet niekorzystny wpływ na organizm.
Nie należy stosować antybiotyków przy przeziębieniu
Przede wszystkim przy chorobie przeziębieniowej nie należy stosować antybiotyków. Jest to nieskuteczne i niewskazane. Antybiotykoterapia w tym przypadku może wręcz utrudnić leczenie. Zdarza się, że u pacjentów ze stwierdzonym przeziębieniem lekarz zaleci odpowiednio dobrane antybiotyki, jednak dzieje się tak wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, jak np. zapalenie płuc czy katar o podłożu bakteryjnym.
Nie należy przyjmować kilku leków na przeziębienie
Zdecydowanie niewskazane jest stosowanie kilku leków różnych leków na przeziębienie. Często w ich składzie znajdują się odmienne substancje aktywne, które nie powinny być przyjmowane w tym samym czasie. Nie powinno się także przyjmować preparatów wielowiekowych bez wcześniejszego zapoznania się z ich składem i przeciwwskazaniami.
Niepotwierdzone działanie witaminy C w leczeniu przeziębienia
Nie potwierdzono jednoznacznie korzystnego wpływu witaminy C na łagodzenie objawów przeziębienia, które już się pojawiły. Warto jednak podkreślić, że odgrywa ona istotną rolę we wzmacnianiu odporności. O ile więc nie należy się spodziewać, że wyraźnie skróci ona czas trwania choroby, to jednak warto ją stosować w celach profilaktycznych i wspierających organizm.
Profilaktyka przeziębienia
Podstawą profilaktyki przeziębienia, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, jest dbanie o higienę rąk. Częste mycie dłoni może skutecznie ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusów oddechowych. Można stosować środki dezynfekujące do rąk, chociaż zwykłe mydło z ciepłą wodą zdecydowanie wystarczy. O ile to możliwe, należy również unikać miejsc szczególnie zatłoczonych lub zakładanie wówczas maseczek jednorazowych.
Nie potwierdzono jednoznacznie, że tzw. preparaty na odporność wpływają znacząco na ograniczenie ryzyka zachorowania na przeziębienie. Dotyczy to również coraz popularniejszych metod profilaktycznych polegających na celowym narażaniu ciała na zimno.
Jak wzmocnić odporność i skutecznie przeciwdziałać przeziębieniu?
O odporność należy zabiegać przez cały rok, nie tylko w tzw. sezonie przeziębień i grypy. Tak naprawdę jest to jeden z najlepszych sposobów, aby wzmocnić swój organizm. Przede wszystkim należy dbać o urozmaiconą, odpowiednio zbilansowaną dietę, bogatą we wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Jest to absolutna podstawa zdrowia i dobrego samopoczucia.
Równie istotna jest regularna aktywność fizyczna o umiarkowanym natężeniu. Szczególnie wskazany jest ruch na świeżym powietrzu (np. spacery, bieganie, jazda na rowerze). W okresie jesienno-zimowym trzeba jednak zadbać o odpowiednią odzież zapewniającą komfort termiczny.
W okresie zwiększonej zapadalności należy unikać bliskiego kontaktu z przeziębionymi osobami, a także przebywania w zatłoczonych miejscach. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, dlatego też konieczne jest wdrożenie stosownych działań profilaktycznych, takich jak częste mycie rąk, stosowanie środków odkażających czy unikanie dotykania rękami nosa i oczu.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Do lekarza należy zgłosić się zawsze wtedy, gdy:
- dolegliwości nie ustępują po zastosowaniu środków dostępnych bez recepty,
- objawy przeziębienia nasilają się,
- pojawia się gorączka (temperatura ciała przekracza 38℃),
- objawy przeziębienia utrzymują się dłużej niż kilka dni,
- pojawia się duszność i problemy z oddychaniem,
- pojawia się silny ból ucha lub zatok przynosowych,
- dochodzi do znacznego pogorszenia samopoczucia.
Powyższe dolegliwości mogą świadczyć o wystąpieniu powikłań lub niewłaściwego rozpoznania rodzaju infekcji. Podczas wizyty lekarz zbierze wywiad oraz przeprowadzi niezbędne badania, które pozwolą ustalić przyczynę występujących dolegliwości. Na tej podstawie dobierze odpowiednie leczenie i zdecyduje o dalszym postępowaniu.
Groźne powikłania po przeziębieniu
U osób zdrowych przeziębienie to choroba samoograniczająca się, która nie jest groźna. Trzeba jednak pamiętać, że przy niewłaściwym postępowaniu może doprowadzić do poważniejszych powikłań, które będą wymagały leczenia pod okiem lekarza. To właśnie z tego powodu nie należy bagatelizować objawów.
Do głównych powikłań po przeziębieniu zaliczamy m.in.:
- bakteryjne zapalenie zatok przynosowych,
- bakteryjne zapalenie ucha środkowego (głównie u dzieci),
- bakteryjne zapalenie płuc (głównie osoby w starszym wieku).
„Zwykłe” przeziębienie może być też groźne dla osób ze współistniejącymi chorobami dróg oddechowych, takimi jak np. astma, POChP. Istnieje wówczas ryzyko zaostrzenia objawów schorzenia przewlekłego. Również osoby z obniżoną odpornością powinny przeciwdziałać (na ile to możliwe) wystąpieniu infekcji.
Źródła:
- M. Makowiec-Dyrda, T. Tomasik, A. Windak i in., Zapobieganie, rozpoznawanie i leczenie grypy. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
- A. Nowicka-Zuchowska, A. Zuchowski, Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci, Lek w Polsce, 2019, t. 29, nr 11/12, s. 23-27.
- R. Eccles, Understanding the symptoms of the common cold and influenza, The Lancet Infectious Diseases, 2005 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7185637/ (dostęp: 05.11.2020).
- B. Arroll, T. Kenealy, Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16034850/ (dostęp 05.11.2020).
Powrót do porad
