Paracetamol to jeden z najbardziej popularnych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych w naszym kraju. Dostępny jest bez recepty i bez problemu kupimy go nie tylko w aptekach, ale i sklepach, supermarketach, kioskach. Powszechna dostępność tego leku to duża wygoda, ale i spora odpowiedzialność.
Paracetamol to lek ogólnodostępny, a jednocześnie często występujący, jako jeden ze składników preparatów złożonych. To wymaga od potencjalnych nabywców leku bardzo dużej odpowiedzialności w dawkowaniu. Przedawkowanie i długotrwałe stosowanie paracetamolu może wiązać się z groźnymi skutkami ubocznymi i bywa szkodliwe dla zdrowia. Co więcej, decydując się na terapię paracetamolem, należy też zdawać sobie sprawę z istniejących przeciwwskazań.
Główne przeciwwskazania do przyjmowania paracetamolu
Główne przeciwwskazania do przyjmowania paracetamolu to przede wszystkim nadwrażliwość na którykolwiek składnik leku, a także ciężka niewydolność wątroby lub nerek, niedobór G-6-PD, niedobór reduktazy methemoglobiny. Nie należy podawać paracetamolu dzieciom poniżej 3. miesiąca życia. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby niedożywione, tj. z małymi rezerwami glutationu w wątrobie, odwodnione czy borykające się z chorobą alkoholową.
Paracetamol a ciąża
Paracetamol wykazuje zdolność przenikania przez barierę łożyskową i do pokarmu kobiecego, ale w dawkach terapeutycznych jest dopuszczony do stosowania u kobiet ciężarnych od 4. miesiąca ciąży i karmiących. Należy jednak pamiętać, że w tych okresach przyjmowanie paracetamolu powinno być zgodne z zaleceniami, krótkotrwałe i najlepiej poprzedzone wcześniejszą konsultacją z lekarzem.
Paracetamol a wątroba
Wątroba to miejsce metabolizmu paracetamolu. To właśnie tutaj aż 95% leku przekształca się w nieaktywne siarczany i glukuroniany. 5% paracetamolu ulega przemianie w toksyczną N-acetylo-p-benzochinoiminę, na którą natychmiast oddziałuje antyutleniacz wątrobowy, glutation, zmieniając ją w związek nietoksyczny. Przy spożywaniu zalecanych dawek paracetamolu proces ten przebiega sprawnie, więc organizm jest całkowicie bezpieczny. Warto jednak pamiętać, że po przekroczeniu zalecanej dawki lub przy długotrwałym stosowaniu paracetamolu, N-acetylo-p-benzochinoimina może się gromadzić w wątrobie, prowadząc do przykrych dolegliwości.
Co więcej, jeśli u pacjenta występują już jakieś zmiany w wątrobie, należy podchodzić do przyjmowania paracetamolu z ostrożnością, ponieważ nawet przy zalecanych dawkach terapeutycznych może dojść do poważnych konsekwencji. Podobną ostrożnością powinny wykazać się osoby nadużywające alkoholu. Absolutnie nie należy łączyć leku z alkoholem, ponieważ nawet przy prawidłowej pojedynczej dawce można niekorzystnie wpłynąć na stan wątroby.
Toksyczny wpływ na wątrobę mogą mieć również inne leki połączone z paracetamolem, takie jak m.in. leki przeciwhistaminowe, glukokortykoidy, fenobarbital itp.
Paracetamol a inne narządy i układy
Pamiętajmy, że paracetamol występuje w wielu lekach przeciwbólowych, w tym preparatach na ból głowy. Z tego też powodu należy bardzo ostrożnie podchodzić do długotrwałej terapii lekami przeciwbólowymi, ponieważ może dojść do zniszczenia komórek tkanki nerkowej, a w skrajnych przypadkach stopniowego rozwoju ciężkiej niewydolności nerek.
Incydentalnie pojawiają się zauważalne zmiany w obrazie morfologicznym krwi po zastosowaniu paracetamolu (tj. trombocytopenia, leukopenia, agranulocytoza, methemoglobinemia). Ostrożnie do paracetamolu powinny podchodzić również osoby z niedoborem białka zwanego dehydrogenazą glukozo-6-fosforanową (możliwość uszkodzenia krwinek czerwonych) i reduktazy methemoglobinowe.
Sporadycznie mogą pojawić się też skórne reakcje uczuleniowe lub zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.
Jak nie doprowadzić do przedawkowania paracetamolu?
Przede wszystkim trzeba dokładnie zapoznać się ze składem przyjmowanych leków. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem. Szczególną ostrożnością powinny wykazać się osoby cierpiące na przewlekłe choroby wątroby lub inne schorzenia ogólnoustrojowe, osoby wygłodzone lub borykające się z problemem niedoboru cysteiny. Jeśli stosowane są inne leki, należy sprawdzić, czy nie dojdzie do niepożądanej interakcji między nimi a paracetamolem.
Paracetamolu nie należy stosować dłużej niż 10 dni w przypadku dorosłych i maksymalnie 3 dni u dzieci. Bezwzględnie trzeba przestrzegać dawkowania, które jest szczegółowo opisane w ulotce informacyjnej.
Objawy przedawkowania paracetamolu
Objawy przedawkowania paracetamolem mogą pojawić się już przy dwukrotnym przekroczeniu maksymalnej zalecanej dawki leku. W przypadku zatrucia początkowo pojawiają się nudności i wymioty, zwykle po ok. 4-5 godzinach od przyjęcia paracetamolu. Następnie mogą wystąpić: biegunka, brak łaknienia, nadmierna potliwość, ból brzucha, ból w prawym podżebrzu.
W drugiej dobie od zatrucia możliwe jest pojawienie się symptomów uszkodzenia wątroby w postaci żółtaczki i skazy krwotocznej, a po kilkunastu kolejnych godzinach może rozwijać się niewydolność wątroby, która w skrajnych przypadkach prowadzi nawet do śpiączki, zaburzeń wielonarządowych, a nawet zgonu.
Co robić, gdy doszło do zatrucia paracetamolem?
W przypadku pierwszych objawów zatrucia paracetamolem konieczna jest jak najszybsza hospitalizacja lub konsultacja z lekarzem. Niezbędne będzie podanie odtrutki, czyli N-acetylocysteiny, która pozwala utrzymać właściwe stężenie glutationu w wątrobie i hamuje aktywność toksycznych metabolitów paracetamolu, dzięki czemu przeciwdziała ewentualnym uszkodzeniom wątroby.
Zobacz inne powiązane artykuły:
Przewianie szyi, paracetamol czy ibuprofen, zębopochodne zapalenie zatok szczękowych, zatokowy ból głowy, okłady na gorączke, ból głowy przy kaszlu, objawy przewiania, dreszcze bez gorączki, domowe sposoby na gorączkę
Powrót do porad
