Grypa jest powszechną infekcją wirusową. Bywa mylona z przeziębieniem, ze względu na podobne objawy, ale grypa ma znacznie cięższy przebieg i jest groźniejsza pod względem powikłań. Według statystyk prowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), grypa każdego roku zaraża 5-10% światowej populacji dorosłych i nawet 20-30% dzieci. Odpowiedzialna jest za około 250 000 – 500 000 zgonów rocznie na całym świecie. Z tego artykułu dowiesz się: jak można zarazić się grypą i co zrobić, by zmniejszyć to prawdopodobieństwo.
Co to jest grypa?
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego, objawami przypominającą przeziębienie. Charakteryzuje się gwałtownym początkiem (pełnoobjawowy rozwój nawet w 24-48 godziny) z szybko rosnącą gorączką, powyżej 38°C i ostrym przebiegiem, obejmującym przede wszystkim drogi oddechowe. Niedoleczona może grozić wieloma niebezpiecznymi powikłaniami.
Wirusy grypy sezonowej aktywne są przez cały rok, ale szczyt zachorowalności przypada na tzw. sezon grypowy, czyli okres od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Sezonowość choroby jest spowodowana dużymi różnicami temperatur, na jakie organizm jest wystawiony i wysoką wilgotnością powietrza, a to warunki, które sprzyjają rozwojowi wirusów. Gdy na zewnątrz jest zimno i mokro, częściej przebywamy w ciepłych, niewietrzonych pomieszczeniach i w dużych skupiskach ludzkich, a to miejsca w których najłatwiej zarazić się grypą.
Odrębną kategorią choroby jest grypa pandemiczna wywoływana najczęściej przez typ A wirusa, której zachorowania występują co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat w postaci pandemii obejmującej cały świat. W sezonie 2003 mieliśmy do czynienia z ptasią grypą A/H5N1, a w 2009/2010 ze świńską grypą (A/H1N1).
Jakie są typy wirusa grypy?
Zachorowania na grypę u ludzi wywoływane są przez 3 typy wirusa z rodziny ortomyksowirusów (orthomyxoviridae): typ A, B i C, z których dwa pierwsze są niebezpieczne, a typ C atakuje rzadko. Dodatkowo poszczególne typy dzielą się na podtypy.
- Typ A występuje u ludzi i zwierząt, dzieli się na podtypy w zależności od rodzaju białek na powierzchni wirusa: hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N). Dotychczas zanotowano 16 podtypów HA (H1-H16) oraz 9 podtypów NA (N1-N9), co daje ogromną różnorodność wirusa typu A. Najpowszechniejsze są szczepy H1N1 oraz H3N2, a w niektórych sezonach H1N2. Duża zmienność wirusa sprawia, że co roku konieczna jest modyfikacja składu szczepionek.
- Wirus typu B jest mniej powszechny i występuje tylko u ludzi. Rodzaj B ma po jednym podtypie HA i NA. Może być przyczyną lokalnych epidemii, a jego objawy to bóle całego ciała, zawroty i bóle głowy, osłabienie, nudności oraz wymioty. Jest bardzo zaraźliwy i może pojawiać się o każdej porze roku, ale jest mniej groźny typ A.
- Infekcje spowodowane wirusem typu C często przebiegają bezobjawowo, zazwyczaj są łagodne, mogą jednak stanowić zagrożenie dla dzieci, które nie mają w pełni rozwiniętego układu immunologicznego oraz dla osób z obniżoną odpornością.
Jak można zarazić się grypą?
Wirusy grypy przenoszone są drogą kropelkową w ślinie i w wydzielinach z dróg oddechowych oraz drogą pokarmową przez kontakt ze skażonymi przedmiotami i chorymi zwierzętami. Do zarażenia wirusem dochodzi w trybie jednego z poniższych mechanizmów:
- Kontakt z wydzielinami zawierającymi wirusa– poprzez pocałunek, picie z jednej butelki lub kubka, a także poprzez wirusy znajdujące się na przedmiotach dotykanych przez osoby chore.
- Poprzez małocząsteczkowe aerozole utrzymujące się w powietrzu przez dłuższy czas, zwłaszcza w niewentylowanych pomieszczeniach.
- Bezpośrednio od zarażonej osoby.
Najczęściej do zakażenia dochodzi przez wirusy w małocząsteczkowych aerozolach zawieszonych w powietrzu oraz przez wirusy znajdujące się na przedmiotach dotykanych przez wiele osób i przenoszone na dłoniach. Dlatego bardzo ważne jest, aby w okresie wzmożonego zachorowania często myć ręce, a już zwłaszcza gdy korzystamy z budynków, w których codziennie przebywa wiele osób.
Miejscami, gdzie najłatwiej się zarazić są sklepy, galerie handlowe, przedszkola, szkoły itd. Chore osoby nie powinny narażać innych na zachorowanie, a w okresie infekcji i kilka dni po ustąpieniu objawów, powinny unikać przebywania w skupiskach ludzkich. Częściowym rozwiązaniem chroniącym przed przenoszeniem się wirusów, może być stosowanie maseczek ochronnych na usta.
Wirus przenoszony jest w drobnych kropelkach śliny i wydzieliny z nosa. Może być obecny również u osób zarażonych, ale nie mających objawów, jak i u osób chorych oraz po przebytej chorobie. Wystarczy jedno kichnięcie,by ze śliną wirusy powędrowały do mijanych po drodze ludzi. Z jednym kichnięciem może być wydychanych nawet 40 000 kropli, które z prędkością do 40 km/h przebywają odległość do 3 metrów. Taki aerozol utrzymuje się w powietrzu, osiada na ubraniach, meblach itd. Wystarczy dotknięcie dłonią, by wirusy znalazły się na skórze rąk, a stamtąd przeniosły się do dróg oddechowych.
Do zarażenia może dojść w wyniku bliskiego kontaktu z osobą zarażoną, poprzez dotyk, pocałunek, picie z tej samej szklanki, jedzeni z tego samego widelca, a także spanie pod tą samą pościelą.
Dlatego zaleca się, aby odizolować osobę chorą od reszty rodziny, a zwłaszcza od małych dzieci, które mogą bardzo łatwo zarazić się od rodzica, rodzeństwa lub gości.
Grypą można zarazić się również poprzez bliski lub bezpośredni kontakt z niektórymi chorymi zwierzętami, zwłaszcza świniami i domowymi oraz dzikimi ptakami; poprzez spożywanie surowego mięsa oraz surowych jaj ptaków.
Od momentu wniknięcia wirusa do organizmu, do wystąpienia objawów grypy mija 1-7 dni, zazwyczaj około 2 dni. Po okresie inkubacji szybko pojawiają się gwałtownie narastające objawy ze strony układu oddechowego i wysoka gorączka. Choroba zwykle ustępuje po 3-7 dniach, ale niektóre objawy zwłaszcza kaszel i uczucie osłabienia mogą utrzymywać się przez 2 tygodnie. Okres zakażalności wynosi 3-5 dni po wystąpieniu objawów i 1 dzień przed pojawieniem się objawów.
Sposoby zapobiegania grypie
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobie jest szczepienie, jednak ze względu na dużą różnorodność wirusów grypy i ich szybką mutację, szczepionkę trzeba przyjmować co sezon, a przebycie choroby nie zapewnia odporności.
Szczepionki przeciw grypie skutecznie chronią przed zachorowaniem u ok. 90% dorosłych, choć w niektórych populacjach skuteczność może być niższa. Szczepionki przeciw grypie powinny być stosowane zwłaszcza u osób o zwiększonym ryzyku zachorowania i powikłań pogrypowych.
W zapobieganiu zachorowaniom bardzo ważną rolę odgrywa profilaktyka. Najważniejsza jest higiena osobista, mycie rąk po powrocie do mieszkania oraz przed każdym posiłkiem, zasłanianie ust i nosa chusteczką podczas kichania, unikanie dużych skupisk ludzkich w zamkniętych i źle wentylowanych pomieszczeniach.
Ważna jest także zdrowa, zbilansowana dieta oraz dbanie o odporność organizmu przez cały rok, a zwłaszcza w okresie wzmożonej zachorowalności. Aktywność fizyczna, zdrowy tryb życia dieta bogata w owoce i warzywa zapewniają lepszą pracę układu immunologicznego, a przez to mniejsze ryzyko zachorowania i łagodniejszy przebieg choroby.
Źródła:
- dr med. Jacek Mrukowicz, dr med. Piotr Sawiec, dr med. Bożena Dubiel, dr med. Filip Mejza, Grypa – jak się zarażamy?, portal grypa.mp.pl, https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/48211,grypa-jak-sie-zarazamy
- dr med. Jacek Mrukowicz, prof. dr hab. med. Andrzej Gładysz, dr med. Piotr Sawiec, Grypa, „Interna Szczeklika: Podręcznik chorób wewnętrznych.” Medycyna Praktyczna, Kraków 2012: 2203–2209
- dr med. Jacek Mrukowicz, Szczepionki na grypę sezonową, portal grypa.mp.pl,https://grypa.mp.pl/grypasezonowa/48105,szczepionki-na-grype-sezonowa
Zobacz inne powiązane artykuły:
Przewianie szyi, paracetamol czy ibuprofen, zębopochodne zapalenie zatok szczękowych, zatokowy ból głowy, okłady na gorączke, ból głowy przy kaszlu, objawy przewiania, dreszcze bez gorączki, domowe sposoby na gorączkę
Powrót do porad
